Ο Τούρκος πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν ήταν αυτός που πήρε την τελική απόφαση στη διάρκεια του δραματικού δείπνου, που τελείωσε στις 2 το πρωί (τοπική ώρα) της Παρασκευής, με την κατάρρευση των συνομιλιών, όταν κατάλαβε ότι η Ελλάδα δεν είχε πέσει στην παγίδα και δεν θα πήγαινε στην ελβετική πόλη ο πρωθυπουργός Α.Τσίπρας για να δώσει «γη και ύδωρ».
Όταν έγινε γνωστή η τουρκική απόφαση, οι παρευρισκόμενοι στο δείπνο πάγωσαν καθώς είχαν προηγηθεί οι πολύ οδυνηρές υποχωρήσεις του προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη, ο οποίος παραχωρούσε στην Τουρκία δικαιώματα εις βάρος των συμφερόντων του κυπριακού λαού, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Πίστευαν ότι ο πικρός συμβιβασμός που πρότεινε ο κ. Αναστασιάδης, ελπίζοντας ότι θα εξασφάλιζε τα θέματα των εγγυήσεων και της ασφάλειας, θα ανάγκαζε τους Τούρκους να δεχθούν τη συμφωνία για τη διευθέτηση του Κυπριακού.
Εκείνη τη στιγμή της κατάρρευσης ο κ. Κοτζιάς πήρε τον λόγο και είπε ότι εύχεται «να... καθίσει φρόνιμα» η Τουρκία και να μην προκαλέσει κρίσεις είτε στην κυπριακή ΑΟΖ, με αφορμή τις συζητήσεις της γαλλικής TOTAL, είτε στο Αιγαίο, ούτως ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα με την Ελλάδα μες στο καλοκαίρι.
Οι παλαιότεροι θυμήθηκαν το τελεσίγραφο του Αυγούστου του 1974, όταν και η Τουρκία προχώρησε στη δεύτερη εισβολή.
Ο Τούρκος υπουργός είπε στον κ. Κοτζιά ότι εάν δεν ολοκληρωθεί η Διάσκεψη με επιτυχία, «τότε το σκηνικό αλλάζει. Την άλλη εβδομάδα ξεκινούν οι γεωτρήσεις» στην κυπριακή ΑΟΖ.
Ηταν μία καθαρή απειλή. Ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας τού είπε, ενώπιον και του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος αποδείχθηκε κατώτερος των περιστάσεων, ότι θα αποτελέσει εχθρική ενέργεια οποιαδήποτε κίνηση εναντίον της Κύπρου αλλά και στο Αιγαίο.
Παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας είχε να αντιμετωπίσει περισσότερα και μεγαλύτερα θέματα από το Κυπριακό, είχε ανοιχτή γραμμή με τον υπουργό Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που ωμά παραδέχθηκε στον Νίκο Κοτζιά και στον Νίκο Αναστασιάδη ότι τα τουρκικά στρατεύματα -τα οποία, όπως ωμά παραδέχθηκε, θα παραμείνουν στην Κύπρο και μετά τη λύση- θα χρησιμοποιηθούν εάν η Τουρκία θεωρήσει ότι κινδυνεύει έστω και ένας Τούρκος ή Τουρκοκύπριος.
Ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε:
Υποπτες μεθοδεύσεις με φόντο το Ενεργειακό
Γνώστης του παρασκηνίου είπε ότι ήταν μία από τις πιο δύσκολες στιγμές των διαπραγματεύσεων, που ξεκίνησαν στις 28 Ιουνίου και κατέρρευσαν τα ξημερώματα της 7ης Ιουλίου.
Ο λόγος της ανησυχίας του κ. Κοτζιά ήταν μία άλλη συζήτηση που είχε με τον κ. Τσαβούσογλου και αφορούσε τα ενεργειακά ζητήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σε ανύποπτο χρόνο οι Βρετανοί, που παίζουν τον πιο βρώμικο ρόλο στο Κυπριακό, ξεκίνησαν να μουρμουράνε για την ανάγκη να αναβάλει το ενεργειακό της πρόγραμμα η Κύπρος.
Ο κ. Αναστασιάδης και ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών αποφάσισαν να αγνοήσουν τις βρετανικές παρεμβάσεις, αν και ο κ. Κοτζιάς θέλησε να στείλει το μήνυμά του. Στράφηκε προς τον υπουργό Ευρώπης της Βρετανίας, σερ Αλαν Ντάνκαν, ο οποίος επιχείρησε επίσης να φορτώσει ευθύνες στην Αθήνα και τη Λευκωσία για το αδιέξοδο, και του είπε: «Αυτό που ανέφερες, θα το θυμάμαι για πάντα. Θα το θυμάμαι κατά τις συζητήσεις για το Brexit».
Στη συνέχεια, τηλεφώνησε στον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών και του τόνισε μία-μία τις λέξεις: «Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουμε δύο ψήφους στην Ε.Ε. Θα ήθελες να σου φερθούμε ανάλογα;». Ο κ. Μπόρις Τζόνσον άφησε να εννοηθεί στον κ. Κοτζιά ότι οι θέσεις των πολιτικών διαφέρουν από αυτές των γραφειοκρατών.
Είναι σημαντικό ότι ο σερ Ντάνκαν με τους Τούρκους και τον κ. Αϊντα είχαν κανονίσει να φέρουν τους πρωθυπουργούς της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Βρετανίας για να υπογράψουν τη συμφωνία. Οταν το πληροφορήθηκε ο κ. Κοτζιάς από τους Ελβετούς, συμφώνησε με τον κ. Τζόνσον να μιλήσει ο κ. Τσίπρας με την κυρία Τερέζα Μέι στο τηλέφωνο. Ακούγεται περίεργο, αλλά έτσι οργανώθηκε και το «σκότωμα» της Πενταμερούς στο υψηλότατο επίπεδο. Η πρωθυπουργός της Βρετανίας άκουσε τα επιχειρήματα του Ελληνα ομολόγου της, ότι «δεν υπάρχει πρόοδος, γιατί να πάμε;», και του απάντησε: «Συμφωνώ, Αλέξη, δεν υπάρχει κανένας λόγος».
Η Τουρκία απειλεί την κυπριακή ΑΟΖ και το Αιγαίο
Πλέον σύμφωνα με διπλωματική πηγή, «η ελληνική κυβέρνηση ετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο. Ουδείς εμπιστεύεται τον Ταγίπ Ερντογάν», τόνισε, «ιδιαίτερα όταν γνωρίζουμε ότι τα προβλήματά του με τους Κούρδους, μέσα στην Τουρκία, στη Συρία και το Ιράκ έχουν πολλαπλασιαστεί». Ηταν διάχυτη η εντύπωση στο Κρανς-Μοντάνα ότι ο Τούρκος πρόεδρος είναι «ένα πληγωμένο θηρίο» και ανά πάσα στιγμή μπορεί να ξεσπάσει εναντίον των αδυνάτων.
Σύμφωνα με διπλωματική πηγή που μας μίλησε μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων, «ο κ. Τσαβούσογλου, ο οποίος αμφισβητεί τις παραμέτρους των Ηνωμένων Εθνών και τις καλές υπηρεσίες του γ.γ. του ΟΗΕ, παραπέμπει με τις πράξεις και τις δηλώσεις του σε σχέδιο β', το οποίο εφαρμόζει η Τουρκία».
Η πηγή μας αναφέρθηκε στη μεταφορά νερού και σύντομα και ηλεκτρισμού, από την Τουρκία, στα Κατεχόμενα. Στη Λευκωσία και στην Αθήνα εκφράζουν φόβους ότι ο Τ. Ερντογάν θα προχωρήσει σε αναβάθμιση του ψευδοκράτους και στη συνέχεια σε ενσωμάτωση με την Τουρκία. Σκέφτεται επίσης και την «ταϊβανοποίηση» των Κατεχομένων ή μια στρατηγική συμφωνία συνεργασίας Τουρκίας - ψευδοκράτους, η οποία θα συνιστά αναβάθμιση του οικονομικού πρωτοκόλλου που υπογράφουν κάθε λίγα χρόνια. Σύμφωνα με την πηγή μας, «μεγάλοι χαμένοι από το φιάσκο της Πενταμερούς είναι οι Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι θα πρέπει να αισθάνονται πλέον τον κίνδυνο απορρόφησής τους από την Τουρκία. Η ηγεσία τους, ωστόσο, στο Κρανς-Μοντάνα έπαθε αφωνία. Ο κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί μιλούσε μόνο όταν το επέτρεπε ο Τσαβούσογλου».
Τι έδωσε ο Αναστασιάδης
Όταν ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ άρχισε να διαβάζει τις γραπτές προτάσεις του κ. Αναστασιάδη διαπίστωσε το πρόβλημα της «κότας και του αυγού» («the problem of the chicken and the egg», είπε). Ακολούθησαν συζητήσεις που κράτησαν ώρες και πολλές συναντήσεις, στην προσπάθεια του κ. Γκουτέρες να φτάσει στο ποθητό αποτέλεσμα.
Οι υποχωρήσεις του προέδρου της Κύπρου χαρακτηρίστηκαν δραματικές και οδυνηρές, όμως οι Τούρκοι και οι Βρετανοί δεν εντυπωσιάστηκαν ακόμα και όταν τους χάρισε την εκ περιτροπής προεδρία. Ετσι, ο γ.γ. του ΟΗΕ προσπάθησε να δώσει στον κ. Αναστασιάδη την κατάργηση των εγγυήσεων, αλλά να αποδεχθεί την παραμονή κατοχικών στρατευμάτων.
Ο κ. Αναστασιάδης άστραψε και βρόντηξε. Δεν μπορούσε να δεχθεί άλλες υποχωρήσεις διότι θα έχανε το δημοψήφισμα, ενώ θεωρούσε ότι «τον έριξαν». Σε δύο περιπτώσεις τον είδαμε να μιλά στον Βρετανό ύπατο αρμοστή στη Λευκωσία με έντονο και εκνευρισμένο ύφος.
Αμέσως μετά ήταν η προκαθορισμένη συνάντηση του κ. Γκουτέρες με τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας. Ο κ. Κοτζιάς έφτασε στον χώρο της Διάσκεψης και, ενώ πάντα χαιρετούσε τους δημοσιογράφους, προχώρησε με βλοσυρό ύφος και χωρίς να τους δώσει σημασία. Ηταν μία πολύ σύντομη συνάντηση λίγων λεπτών.
Όπως ομολογούν πηγές και από τις δύο πλευρές, ο κ. Κοτζιάς είπε στον Πορτογάλο διπλωμάτη: «Η ελληνική πρόταση δεν αλλάζει. Θέλουμε κατάργηση των εγγυήσεων, τερματισμό των επεμβατικών δικαιωμάτων και αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων. Να κάνετε το καθήκον σας και να προστατέψετε ένα κράτος-μέλος σας».
Ο κ. Κοτζιάς προχώρησε λέγοντας ότι «εσείς ο ίδιος, ως επικεφαλής του ΟΗΕ, έπρεπε να υποβάλετε αυτή την πρόταση». Η συνέχεια δόθηκε δύο ώρες μετά, στο δείπνο. Ο κ. Γκουτέρες, πιστεύοντας τις διαβεβαιώσεις της Τουρκίας, ετοιμάστηκε για... τον θρίαμβό του.
Δυστυχώς για τον ίδιο, αλλά περισσότερο για την Κύπρο, ο κ. Τσαβούσογλου «τού έκανε πλάκα», όπως το έθεσε διπλωματική πηγή. Οταν ήρθε η στιγμή του «πάρε-δώσε», μαζί με το επιδόρπιο, ο Τούρκος υπουργός έκλεισε το θέμα και τη Διάσκεψη. «Δεν σας δίνουμε τίποτα», είπε...http://www.
